به گزارش مشرق، اولین یگان ارتش زمینی عراق در شش ژانویه 1921 در حالی که عراق هنوز تحت قیمومت استعمار بریتانیا بود با همکاری و مشارکت افسران نظامی آموزش دیده در امپراتوری ضعیف شده عثمانی شکل گرفت.
متعاقبا در سال های 1931 و 1937 نیروی هوایی و دریایی ارتش عراق تشکیل شد، اما به عقیده کارشناسان نظامی عراق مجموعه ای که متشکل از استعمار بریتانیا و افسران نظامی عثمانی زده بود، ارتش این کشور را به جای تبدیل کردن به یک تشکیلات نظامی برای همه ملت عراق، آن را براساس اندیشه ها و مدیریت فرقه گرایانه بنا نهاد.
همین امر باعث شده که به اعتقاد کارشناسان، بعد از 15 سال از تاسیس ارتش عراق، بنای اولین کودتای نظامی در جهان عرب به رهبری «بکر صدقی» در عراق گذاشته شود.
بعد از این کودتا که منجر به سقوط دولت «یاسین الهاشمی» در دوره سلطنتی شد، 22 سال بعد همین ارتش کودتای 14 جولای 1958 را برپا کرد و حکومت سلطنتی را به طور کامل از بین برد و نظام جمهوری را در این کشور به رهبری «عبدالکریم قاسم» که خود از افسران عالی رتبه ارتش بود، ایجاد کرد.
بعد از 5 سال از کودتای عبدالکریم قاسم، کودتای معروف بعثی ها در 8 فوریه 1963اتفاق افتاد تا عراق بعثی ها، با اتکا به قدرت نظامی ارتش، وارد ماجراجوی ها در بعد داخلی و خارجی شود.
قتل و قلع و قمع مخالفان سیاسی در بعد داخلی یکی از صحنه های سیاه ارتش عراق است که در انتفاضه شعبانیه 1991 در کشتار مردم جنوب آشکار شد و پیش از آن در کشتار اهالی شمال به ویژه در قضیه بمباران شیمیایی حلبچه بخشی از حوادث تلخ در تاریخ ارتش عراق را رقم زد.
مشارکت در جنگ تحمیلی هشت ساله علیه ایران که بالغ بر یک میلیون قربانی انسانی و بالغ بر یک تریلیون و 190 میلیارد دلار خسارت مادی به دنبال داشت از ماجراجوی های این تشکیلات نظامی در بعد خارجی بوده است.
جنگ خلیج فارس در 1991 در نتیجه اشغال کویت توسط ارتش عراق در دوم اوت 1990، ارتش این کشور را در مقابله با 34 کشور دنیا به رهبری آمریکا قرار داد که نه تنها ضربه سنگینی به زیربنای ارتش عراق به شمار می رود، بلکه خسارات جبران ناپذیری به زیرساخت های این کشور وارد ساخت.
قتل 70 تا یکصد هزار سرباز عراقی و بالغ بر 30 هزار اسیر جنگی، انهدام چهار هزار تانک و بالغ بر سه هزار توپ و 240 جنگنده هوایی و کشتار بیش از دو هزار و300 تا 20 هزار شهروند عراقی حاصل این جنگ چند روزه بود.
اما شالوده ارتش عراق در پی حمله آمریکا در مارس 2003 و با تصمیم «پل برمر» حاکم غیرنظامی وقت آمریکا، کاملا از هم پاشید تا به این ترتیب ارتشی که با اشراف بریتانیایی ها در اوایل قرن گذشته بنا شده بود، کاملا منحل شود.
پل برمر بعد از سه روز از انحلال ارتش در 22 ماه می 2003 تصمیم جدیدی منبی بر تشکیل ارتش عراق این بار با نظارت آمریکایی ها و مشارکت افسران سابق بعثی گرفت. این ارتش جدید به رغم اینکه از حرفه ای ترین ارتش دنیا یعنی آمریکا آموزش دیده اما تاکنون نتوانسته است که اعتماد مردم کشورش را جلب کند.
شکست های مستمر در مقابله با تهدید تروریستی در داخل کشور که در دهم جولای 2014 منجر به سقوط موصل و متعاقب آن بخش های زیادی از اراضی عراق در صلاح الدین، دیاله و الانبار شد، از ناکامی های این تشکیلات نظامی بوده است.
حمله نظامی ترکیه به شمال عراق و عدم مقابله با برخی از گروه های مسلح به ویژه در شمال این کشور و فقدان سلطه و قدرت بر مرزهای شمالی تحت امر نیروهای پیشمرگ کرد، همگی به پای ناکامی و ضعف ارتش عراق نوشته شده است.
با وجود همه این ناکامی ها و بی اعتمادی ها، اما در گزارشی که در ویکی پدیا منتشر شده اعتقاد بر این است که فتوای جهاد کفایی آیت الله سیستانی در 2014، اعتماد عمومی را به ارتش عراق بازگرداند. اعلام بیش از دو میلیون داوطلب برای پیوستن به ارتش عراق و قرار گرفتن گروه های مقاومت اسلامی در کنار یگان های ارتش، اعتبار این تشکیلات نظامی در عراق به عنوان ارتش ملی این کشور در بعد داخلی به طور قابل ملاحظه ای افزایش داد.
تغییراتی که در سطوح عالی فرماندهی ارتش عراق در پی اصلاحات دولت حیدر العبادی ایجاد شد و باعث تزریق عناصر کارآمد و کنارگذاشتن چهره های بعثی یا متمایل به آمریکا از این تشکیلات نظامی شد به اعتقاد کارشناشان از عوامل پیروزی های چشمگیری نیروهای مشترک مردمی و ارتش عراق در طول یکسال و اندی بوده است.
پیروزی ارتش عراق و نیروهای دواطلب مردمی در آزاد سازی رمادی مرکز استان الانبار در اواخر دسامبر گذشته به نظر می رسد که این تشکیلات را از تاحد زیادی از پیله تاریخی و سنتی فرقه گرایی و گرایش های غربی آزاد کرده و به اعتقاد صاحب نظران، همین باعث اعتماد عمومی به این تشکیلات نظامی عراق شده است.
و شاید تاکید حیدر العبادی نخست وزیر و فرمانده کل قوای مسلح عراق مبنی بر اینکه 2016 سال خاتمه دادن به تروریسم در عراق است در راستای بالا رفتن اعتماد عمومی به معادله جدید ارتش و نیروهای داوطلب مردمی باشد.
به هرحال ارتش عراق که بر پایه تفکر فرقه ای و با آرمان های کشورگشایانه در 95 سال پیش بنیان گذاشته شد، امروز یکی از مهمترین تشکیلات نظامی در مبارزه با تروریسم در منطقه محسوب می شود و به رغم بعضی ناکامی ها، ضربات سنگینی نیز به گروه تروریستی تکفیری داعش وارد کرده است.
نخست وزیر عراق به همراه وزیر دفاع کشورش بامداد چهارشنبه به مناسبت نود و پنجمین سال تاسیس ارتش عراق، درمراسمی خاص، دسته گلی بر مزار سرباز گنمام عراق گذاشتند، نمادی که روایتگر ارتشی است که قریب یک قرن تاریخی آکنده از خون، سرخوردگی، چالش و ده ها حادثه تلخ و شیرین دارد.
منبع: ایرنا
